Nationaal verkiezingsdebat 2025

Op maandagavond 12 mei vond in de Prince Ballroom in Paramaribo een nationaal verkiezingsdebat plaats, waarin vertegenwoordigers van verschillende Surinaamse politieke partijen met elkaar in gesprek gingen over cruciale beleidsthema’s. Het debat was een vervolg op het eerder gehouden verkiezingsdebat op 25 april in Den Haag en vormde voor de Surinaamse samenleving een noodzakelijk moment van politieke reflectie. Niet alleen gaf het inzicht in de verschillen tussen partijen, het stelde burgers ook in staat om inhoudelijk te volgen waar partijen voor staan.

Als secretaris van VHP Nederland en aanjager van de campagne vanuit VHP NL was ik persoonlijk aanwezig bij dit debat. Dit verslag is geschreven vanuit mijn rol en betrokkenheid bij de VHP, en richt zich specifiek op de standpunten die namens de VHP zijn verwoord tijdens het debat. Het is geen volledige weergave van alle bijdragen of thema’s, maar een persoonlijke weergave van wat mij is bijgebleven in het kader van de campagne en de boodschap die wij als VHP willen overbrengen. Ik heb gestreefd naar een feitelijke en zorgvuldige weergave van onze inhoudelijke inzet, zoals die tijdens het debat tot uiting kwam.

Tijdens het debat werden thema’s behandeld die het dagelijks leven van burgers direct raken, zoals onderwijs, gezondheidszorg, bestuur en economie. Het doel was om kiezers te informeren en bewust te maken van hun stemrecht, zodat zij op 25 mei met meer inzicht hun democratisch recht kunnen uitoefenen.

De eerste stelling die centraal stond was het onderwijs. Een onderwijsexpert gaf aan dat Suriname, op basis van de huidige situatie, in feite 50% van haar scholen zou moeten sluiten als er geen dringende ingrepen worden gedaan. In zijn toelichting ging hij in op zowel het openbaar als het particulier onderwijs, en benoemde hij structurele problemen zoals verouderde leermethoden, onvoldoende middelen, en curricula die niet aansluiten op de behoeften van de arbeidsmarkt. Ook werd gewezen op het tekort aan bevoegde leerkrachten en het gebrek aan een helder loopbaanperspectief binnen het vak.

De VHP benadrukte dat er bij het realiseren van onderwijsverbeteringen nadrukkelijk gekeken moet worden naar de financiële randvoorwaarden. “Ontwikkelingen kunnen alleen gefinancierd worden als daar geld voor beschikbaar is, en daarvoor is goed bestuur essentieel,” aldus de heer Jogi namens de VHP. De partij wees op de huidige economische situatie van Suriname, waarin — ondanks de uitdagingen — wel degelijk stappen zijn gezet: de inflatie is teruggedrongen, buitenlandse schulden zijn herschikt en het begrotingstekort is verkleind. Volgens de VHP zijn dit noodzakelijke voorwaarden om structureel meer te kunnen investeren in onderwijs.

Een tweede centrale stelling betrof het thema veiligheid. Van gewapende overvallen tot huiselijk geweld: het gebrek aan veiligheid raakt burgers op alle niveaus van de samenleving. Volgens de discussiepanelleden is de schijnveiligheid onvoldoende om burgers een redelijke nachtrust te bieden. Het vertrouwen in politie en justitie is de afgelopen jaren gedaald, mede door corruptieschandalen en de directe verwevenheid van justitiële en politieke machtsstructuren. De samenleving lijkt steeds vaker het recht in eigen hand te nemen, terwijl criminelen zwaar bewapend zijn en burgers zich nauwelijks kunnen beschermen. Tijdens het debat werd besproken wat er nodig is om het vertrouwen in rechtshandhaving te herstellen en de structurele veiligheid van de samenleving te garanderen.

Het derde thema van de avond was de gezondheidszorg. Waar zorg vaak geassocieerd wordt met nieuwe ziekenhuizen en gebouwen, ervaren veel patiënten in de praktijk een schrijnend tekort aan medicijnen, werkende apparatuur en voldoende gekwalificeerd personeel. De aanhoudende brain drain onder medisch geschoolden werd benoemd als een ernstige belemmering voor duurzame zorgverlening. De basisgezondheidszorg staat onder druk, en het ontbreken van verbruiksmiddelen kan in sommige gevallen letterlijk het verschil betekenen tussen leven en dood. Daarnaast werd gewezen op een concentratie van macht en middelen bij een kleine groep specialisten, die een groot deel van het zorgbudget opeist, terwijl de meest kwetsbare patiënten de dupe zijn van ontoegankelijke zorg. De roep klonk om beschikbare middelen doelmatiger in te zetten en de focus te verleggen naar preventie, zodat niet alleen wordt geïnvesteerd in het beter maken van mensen, maar juist in het gezond houden van de samenleving.

Het tweede deel van het debat begon met een stelling over de grondwet. De centrale vraag was of aanpassing van de grondwet noodzakelijk is, en zo ja, welke veranderingen prioriteit verdienen. Ook werd besproken binnen welke termijn partijen bereid zijn deze veranderingen door te voeren.

Daarna werd ingegaan op de vraag hoe het overheidsapparaat hervormd kan worden. De stelling luidde of het tijd is voor een actieve sanering van de ambtenarij. Er werd benoemd dat het aantal ambtenaren niet in verhouding staat tot de geleverde productiviteit, waardoor de druk op de overheidsfinanciën groot is. De centrale vraag was: wat gaan politieke partijen doen om het ambtenarenapparaat doelmatig te hervormen?

Namens de VHP benadrukte de heer Samson het belang van een bredere public sector reform, waarbij niet wordt uitgegaan van functies, maar van takenstellingen. Pas dan kan volgens hem een ambtenarenapparaat ontstaan dat doelgericht en efficiënt werkt. “Je moet mensen waarderen en inzetten op basis van de taken die uitgevoerd moeten worden, niet op basis van titels of posities,” aldus Samson. “Alleen dan kun je mensen brengen naar een niveau waarop er goede dienstverlening is naar de burger, want de ambtenaar moet weer gezien worden als een dienstverlenende burger.” De VHP wees verder op lopende inspanningen van de regering om ambtenaren met kennis en kunde doelgerichter te plaatsen en samenwerking met het bedrijfsleven te stimuleren.

Vervolgens werd de stelling behandeld over de Wet Openbaarheid van Bestuur. De centrale vraag was hoe politieke partijen invulling willen geven aan deze wet. Daarbij werd besproken welke mate van transparantie wenselijk en uitvoerbaar is, en op welke wijze burgers toegang zouden moeten krijgen tot informatie van de overheid.

Aansluitend werd stilgestaan bij het vertrouwen in het rechtssysteem. Daarbij ging het niet alleen om de rechterlijke macht, maar om het gehele justitiële en politionele apparaat. In het debat kwamen vragen aan bod over waar het probleem precies ligt: heeft de president te veel macht, is het Openbaar Ministerie onvoldoende weerbaar, of ontbreekt het binnen de rechtsketen aan duidelijkheid over taken en bevoegdheden? Namens de VHP werd aangegeven dat er binnen het bestaande systeem voldoende rechtsmiddelen beschikbaar zijn, zoals bodemprocedures, verzet en andere wettelijke instrumenten. Volgens de partij hoeft de rechtsstaat niet fundamenteel te worden aangepast, maar moeten bepaalde processen efficiënter worden ingericht. Als voorbeeld werd genoemd dat de doorlooptijd van hoger beroep aanzienlijk verkort zou moeten worden. De oplossing ligt volgens de VHP in het versterken van de uitvoeringspraktijk, niet in het ontmantelen van juridische instellingen.

Tot slot werd het thema polarisatie en etnische politiekvoering besproken. Polarisatie werd benoemd als een dagelijks zichtbaar en groeiend probleem binnen de Surinaamse samenleving. De centrale vraag luidde wat politieke partijen concreet gaan doen om die polarisatie drastisch terug te dringen. Daarbij werd de etnische politiekvoering benoemd als aandrijver en hoofdschuldige, met de vervolgvraag of die kwalificatie terecht is — en zo ja, of deze vorm van politiek dan niet bij wet moet worden verboden. Ook werd stilgestaan bij de rol van media en politieke podia in het versterken van verdeeldheid, en bij de maatregelen die partijen willen nemen om racisme en discriminatie tegen te gaan. De VHP onderstreepte dat etnische politiekvoering op politieke podia en in de media verboden zou moeten worden via wetgeving. De partij gaf aan dat iedere burger in Suriname vrij is in zijn politieke keuze, ongeacht afkomst of achtergrond. Die vrije wil moet worden gerespecteerd.

📺 Het volledige debat is terug te zien via de volgende link: